Süt Dişlerinin Erken Kaybı ve Yer Tutucular

Yer tutucular, erken kaybedilmiş süt dişleri yerine alttan gelecek olan daimi diş için boşluğu koruyan sabit veya hareketli apareylerdir.

Süt dişlerinin erken kaybı çeşitli problemlere neden olabilmektedir. Bunlardan en önemlisi süt dişinin altından gelecek daimi diş boşluğunun korunmaması sonucunda oluşan çapraşıklıktır. Diş çekimini takiben yapılacak olan yer tutucular ile ileride oluşabilecek olan bu problemin önüne geçilebilmektedir.

Yer tutucular, sabit yer tutucu ve hareketli yer tutucu olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit yer tutucular genellikle tek diş eksikliklerinde kullanılırken, hareketli yer tutucular birden fazla diş eksikliğinde uygulanmaktadır. Sabit yer tutucular genellikle çekim boşluğunun arkasındaki dişe bir yapıştırıcı ile sabitlenen metal apareylerdir, sadece hekim tarafından takılıp çıkarılabilmektedir. Hareketli yer tutucular ise çocuğun kendi kendine takıp çıkarabildiği apareylerdir, tel ve akrilik kısımlardan oluşur. Yer tutucular dişler ağızda görünene kadar, diş hekimi kontrolünde kullanılmalıdır.

Yer tutucu kullanılmazsa ne olur?

Her süt dişi eksikliği için yer tutucu kullanılmasına gerek yoktur. Çocuğun klinik ve radyografik muayenesi sonucunda yer tutucunun gerekli olup olmadığına diş hekimi karar vermektedir. Çocuğun yaşı ve dişin sürme zamanı en önemli faktörlerdir.

Süt dişlerinin beslenme, konuşma ve çiğneme fonksiyonlarının yanında bir görevleri de altlarında bulunan daimi dişler için doğal bir yer tutucu olmalarıdır. Çocuklarda 11-12 yaşlarına kadar diş değişimi devam etmektedir, dolayısıyla erken yaşta kaybedilen süt azı dişlerinin yerlerinin korunmaması; boşluğun önündeki ve arkasındaki dişlerin kaymasına, devrilmesine ve boşluğun kapanmasına neden olabilmektedir.

Boşluğun tamamen veya kısmen kapanması sonucunda alttan gelecek olan daimi diş yerleşecek alan bulamaz ve dişlerin sıralanmasında düzensizlikler, çapraşıklıklar meydana gelebilir. Bu da dişlerde kapanış bozukluklarına, çiğneme bozukluklarına, yer bulamadığı için daimi dişin gömülü kalmasına, boşluğa komşu olan dişlerin devrilmesi ile bölgenin temizlenmesinin zorlaşması ve bunun sonucunda periodontal dokularda problemlere ve ortodontik problemlere neden olabilmektedir.

Yer tutucu kullanırken nelere dikkat edilmelidir?

• Hekimin önerdiği sıklıklarda kontrollere mutlaka gidilmelidir.
• Aparey düzenli olarak temizlenmeli ve fırçalanmalıdır.
• Yapışkan gıdalar tüketilmemelidir.
• Asitli içecekler tüketilmemelidir (özellikle sabit yer tutucu kullanılıyorsa).
• Hareketli apareyler yemek yerken çıkarılmalı, yemek sonrasında dişler fırçalanmalı ve aparey temizlenerek tekrar takılmalıdır.
• Sabit yer tutucular sadece hekim tarafından takılıp çıkarılabilmektedir.
• Aparey kırıldığında, çıktığında ya da kaybedildiğinde vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.

Hareketli yer tutucularda çocuğun iş birliği çok önemlidir. Aparey, diş hekiminin önerdiği şekilde kullanılmadığı zaman çene ile uyumu bozulabilir, boşluğun önündeki ve arkasındaki dişlerde devrilmeler olabilir ve sonucunda yer kaybı görülebilir.

Sonuç olarak yer tutucular, erken kaybedilmiş süt dişleri yerine alttan gelecek olan daimi diş için boşluğu koruyan sabit veya hareketli apareylerdir. Erkenden alınan koruyucu önlemler sayesinde ileride oluşabilecek ortodontik ve periodontal problemler önlenebilir ve dişlerin sağlıklı bir şekilde dizilmeleri sağlanabilir.

Uzm. Dt. Cansu Uzun Önalan